Ολοένα και περισσότερα δεδομένα συνδέουν την ατοπική δερματίτιδα με άγχος, κατάθλιψη και νευροψυχιατρικές διαταραχές.
Η ατοπική δερματίτιδα δεν είναι απλώς μια δερματική πάθηση. Ο επίμονος κνησμός που διακόπτει τον ύπνο, οι ορατές βλάβες στο δέρμα που προκαλούν αμηχανία και κοινωνική δυσφορία, και η χρόνια φλεγμονή μπορούν να επιβαρύνουν σημαντικά την ψυχική υγεία.
Τα τελευταία χρόνια, πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι η ατοπική δερματίτιδα, η πιο κοινή μορφή εκζέματος, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο:
- άγχους
- κατάθλιψης
- ΔΕΠΥ (ADHD)
- ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD)
- γνωστικών και συμπεριφορικών διαταραχών
- αλεξιθυμίας (δυσκολία αναγνώρισης/έκφρασης συναισθημάτων)
Η πάθηση αφορά έως 25% των παιδιών και 10% των ενηλίκων, γεγονός που καθιστά κρίσιμη τη διερεύνηση της επίδρασης στην ψυχική υγεία.
Πόσο αυξημένος είναι ο κίνδυνος;
Μελέτες δείχνουν ότι οι ενήλικες με ατοπική δερματίτιδα έχουν 14–20% μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης σε σύγκριση με άτομα χωρίς τη νόσο. Ο χρόνιος κνησμός, ο κακός ύπνος και το αίσθημα αμηχανίας δημιουργούν ένα περιβάλλον αυξημένου στρες που μπορεί να οδηγήσει σε ψυχικές διαταραχές.
Αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι η εξήγηση δεν περιορίζεται σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Μήπως το ανοσολογικό σύστημα συνδέει το έκζεμα με την ψυχική υγεία;
Τα τελευταία χρόνια, χάρη στην ανάπτυξη σύγχρονων συστηματικών θεραπειών όπως το αντίσωμα (αντί-IL-4), αναπτύχθηκαν νέα δεδομένα γύρω από το φεκγνονωδες αυτό νόσημα του δέρματος.
Σε πολλούς ασθενείς παρατηρήθηκε ότι:
- όταν βελτιώνεται το δέρμα,
- βελτιώνονται παράλληλα:
- το άγχος,
- η κατάθλιψη,
- ο ύπνος,
- η συνολική ποιότητα ζωής.
Ωστόσο, η βελτίωση οφείλεται μόνο στη μείωση των συμπτωμάτων στο δέρμα ή επηρεάζονται και νευροβιολογικές διεργασίες;
Οι ερευνητές εξετάζουν πιθανές συνδέσεις σε επίπεδο βιολογίας και παθοφυσιολογίας όπως:
- συστηματική φλεγμονή τύπου 2
- νευροφλεγμονή
- διαταραχές ύπνου
- γενετική προδιάθεση
- υπερδιέγερση νευρικών ινών που μεταφέρουν το αίσθημα του κνησμού
Μπορεί η θεραπεία να προλαμβάνει ψυχικές διαταραχές;
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι τα συστηματικά βιολογικά φάρμακα ίσως μειώνουν και τον μελλοντικό κίνδυνο για ψυχιατρικές διαταραχές.
Σε μια μεγάλη μελέτη 3 ετών:
- ασθενείς που έλαβαν dupilumab είχαν
- 24% μικρότερο κίνδυνο άγχους
- 30% μικρότερο κίνδυνο κατάθλιψης
σε σύγκριση με όσους έλαβαν συμβατική θεραπεία.
Ο ρόλος του ύπνου: ίσως ο πιο κρίσιμος παράγοντας!
Τα παιδιά και οι ενήλικες με ατοπική δερματίτιδα έχουν 2 έως 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα ύπνου, όπως:
- δυσκολία στην έλευση ύπνου
- αϋπνία
- υπνική άπνοια
- συχνές νυχτερινές αφυπνίσεις λόγω κνησμού
Ο κακός ύπνος αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου για:
- άγχος
- κατάθλιψη
- συμπεριφορές τύπου ADHD (παρορμητικότητα, δυσκολία συγκέντρωσης)
- OCD
- δυσκολίες συναισθηματικής ρύθμισης
Σε μια μεγάλη μελέτη, παιδιά με ατοπική δερματίτιδα και κακό ύπνο είχαν 2–5 φορές υψηλότερη πιθανότητα να λάβουν διάγνωση ADHD.
Ο κίνδυνος εμφάνισης νευροψυχιατρικής διαταραχής ήταν 2,4–2,7 φορές υψηλότερος όταν συνυπήρχε ατοπική δερματίτιδα και διαταραχή ύπνου.
Πώς μπορεί ο κνησμός να επηρεάζει τον εγκέφαλο;
Ο χρόνιος κνησμός μπορεί να επηρεάζει άμεσα τον εγκέφαλο μέσω:
- αισθητικών νεύρων του δέρματος
- νευρωνικών κυκλωμάτων στον νωτιαίο μυελό
- νευροφλεγμονής
ενεργοποίησης περιοχών του εγκεφάλου που συνδέονται με άγχος και διάθεση
Σε μελέτες απεικόνισης εγκεφάλου, ασθενείς με έντονο χρόνιο κνησμό παρουσιάζουν αλλαγές σε εγκεφαλικές περιοχές σχετικές με:
- πόνο
- Συναίσθημα
- Παρόρμηση
- διαχείριση άγχους
- διάθεση
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους ασθενείς;
Η σύγχρονη δερματολογία αναγνωρίζει ότι η ατοπική δερματίτιδα:
- δεν αφορά μόνο το δέρμα,
- επηρεάζει ολόκληρη τη ζωή του ασθενούς.
Συνεπώς, η θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να στοχεύει:
- στη μείωση της φλεγμονής
- στον έλεγχο του κνησμού
- στη βελτίωση του ύπνου
- στη διαχείριση του άγχους στη συνολική ποιότητα ζωής
Να θυμάστε, όταν θεραπεύουμε την ατοπική δερματίτιδα, δεν θεραπεύουμε μόνο το δέρμα, θεραπεύουμε τον άνθρωπο, την οικογένειά του και την καθημερινότητά του.
Πηγή: https://www.nature.com/articles/d41586-025-02646-z?_gl=1*85z0s6*_up*MQ..*_gs*MQ..&gclid=Cj0KCQjwo63HBhCKARIsAHOHV_WYSz_fAr974haE2ZkBBxFWgROS6qb3-7FvIvI7X-hPQ0UCp-3_MUwaAkwoEALw_wcB&gbraid=0AAAAADBiRD0z-FMOKZjvJRf3pN4aPHDBf
Clear Skin, Δερματολογικό Ιατρείο, Θηβών 166, Περιστέρι 121 31, τηλ. 21 0575 7490