Ατοπική δερματίτιδα: Μύθοι και Αλήθειες!

Τι είναι η ατοπική δερματίτιδα;

Το έκζεμα είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει το δέρμα φλεγμαινει και εμφανίζεται κόκκινο, οιδηματωδες και με φαγούρα ή και απολέπιση.  Η πιο συχνή μορφή εκζέματος είναι η ατοπική δερματίτιδα, επίσης γνωστή ως ατοπικό έκζεμα. Ο καλύτερος τρόπος για να ξέρετε αν εσείς ή το παιδί σας πάσχει από ατοπική δερματίτιδα (και όχι άλλη μορφή εκζέματος) είναι να συμβουλευτείτε τον δερματολόγο σας. Συνήθως δεν χρειάζεται εξέταση αίματος ή τεστ αλλεργίας για να μάθετε αν έχετε ατοπική δερματίτιδα.

Πόσο συχνή είναι η ατοπική δερματίτιδα;

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια συχνή ασθένεια. Περίπου το 10-15% των παιδιών και των περίπου 3-5% των ενηλίκων πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα στην Ευρώπη, αλλά το ποσοστό αυτό ποικίλλει. Η Ατοπική δερματίτιδα φαίνεται να είναι πιο συχνή σε μεγάλες πόλεις και στις βιομηχανικές χώρες από ό,τι στις αγροτικές περιοχές. Ο λόγος γι’ αυτό είναι ακόμα ασαφής, αλλά το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής σίγουρα παίζουν το ρόλο τους.

Πώς μοιάζει η ατοπική δερματίτιδα και ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα; 

Ενήλικες και παιδιά που πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα εμφανίζουν συνήθως συμμετρικές  ερυθρές κηλίδες ξηρού δέρματος. Οι βλάβες αυτές στη νηπιακή ηλικία εμφανίζονται συχνά στο πρόσωπο  (μάγουλα) αλλά και στο εσωτερικό των χεριών και ποδιών (αγκώνες και γόνατα) και συχνά στο δέρμα γύρω από τις αρθρώσεις. 

Η εντόπιση της ατοπικής δερματίτιδας διαφέρει από άτομο σε άτομο αλλά και με την ηλικία μπορεί να μεταβληθεί, στην πράξη μπορεί να βρίσκεται οπουδήποτε στην επιφάνεια του σώματος. Μερικές φορές, το δέρμα παχαίνει όταν υπάρχει ατοπική δερματίτιδα για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Στη φάση των εξάρσεων το δέρμα μπορεί να είναι γεμάτο φυσαλίδες με υγρό ιδίως μετά από έντονο ξύσιμο. Η ατοπική δερματίτιδα προκαλεί σχεδόν πάντα φαγούρα και μερικές φορές πόνο ή κάψιμο.

Τι προκαλεί ατοπική δερματίτιδα;

Δεν είναι σαφές ποια είναι η αιτία της ατοπικής δερματίτιδας. Πιθανώς δεν υπάρχει μία αιτία της ατοπικής δερματίτιδας. Αρκετοί κληρονομικοί αλλά  και επίκτητος (αναπτυγμένοι μετά τη γέννηση) παράγοντες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους για την εμφάνιση της νόσου, όπως η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και του δερματικού φραγμου.

Πώς εξελίσσεται  η ατοπική δερματίτιδα;

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια μακροχρόνια μορφή εκζέματος που συνήθως ξεκινά κατά τη παιδική ηλικία, συχνά βελτιώνεται με τα χρόνια, αλλά μερικές φορές διαρκεί μέχρι την ενηλικίωση. Ορισμένα άτομα μπορεί επίσης να έχουν ατοπική δερματίτιδα που αρχίζει κατά την ενηλικίωση. Παράγοντες που σχετίζονται με χρόνιες ασθένειες περιλαμβάνουν την πρώιμη έναρξη της νόσου και την παρουσία αλλεργικής νόσου, όπως το άσθμα και/ή αλλεργική ρινίτιδα. 

Τί είναι η έξαρση;

Μια έξαρση είναι μια περίοδος έντονων συμπτωμάτων, που περιλαμβάνουν έντονη φαγούρα και φλεγμονή, επώδυνο δέρμα. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν οξείες εξάρσεις που εναλλάσσονται με “ήρεμες” φάσεις ήπιας φαγούρας και μικρής δερματικής φλεγμονής. Ακόμη και μεταξύ των εξάρσεων, το δέρμα είναι συχνά πολύ αντιδραστικό στις αλλαγές θερμοκρασίας, το άγχος ή τα ερεθιστικά δερματικά προϊόντα. 

Τί προκαλεί μια έξαρση στους ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα;

Οι εκλυτικοί παράγοντες που προκαλούν τις εξάρσεις ποικίλλουν μεταξύ των ατόμων. Ορισμένοι κλασικοί εκλυτικοί παράγοντες είναι οι αλλαγές του καιρού, τα ζεστά ντους, το σκληρό σαπούνι, η ζέστη, τα μάλλινα ρούχα, τα αρώματα, ο ιδρώτας, το συναισθηματικό στρες ή η κατανάλωση ορισμένων τροφών. Οι εξάρσεις είναι πιο συχνές κατά τη διάρκεια μηνών με χαμηλή θερμοκρασία και υγρασία. Επιπλέον, οι βακτηριακές και ιογενείς λοιμώξεις μπορούν να επιδεινώσουν την ατοπική δερματίτιδα.

Ποιες είναι οι συνέπειες της σοβαρής ατοπικής δερματίτιδας;

Η σοβαρή ατοπική δερματίτιδα είναι πιο πιθανό να προκαλέσει απώλεια ύπνου και κόπωση, χρόνιο στρες, και ακόμη και κατάθλιψη. Η ατοπική δερματίτιδα μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα της ζωής των ασθενών όλων των ηλικιών, καθώς και στην τις οικογένειές τους. Είναι πολύ σημαντικό να μιλήσετε με το δερματολόγο σας άν αισθάνεστε ότι η ατοπική σας δερματίτιδα σας στεναχωρεί ή σας ενοχλεί στην κοινωνική ή/και προσωπική σας ζωή. Εάν το παιδί σας έχει ατοπική δερματίτιδα με προβλήματα ύπνου, να γνωρίζετε ότι μπορεί να προκαλέσει κάποια μαθησιακά προβλήματα στο σχολείο ή να έχει αντίκτυπο στις επαγγελματικές δραστηριότητες.

Ποια είναι τρία σημαντικά πράγματα  που πρέπει να γνωρίζετε για τη θεραπεία της ατοπικής δερματίτιδας;

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσετε 3 σημεία για τη νοσο σας:

1. Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια ασθένεια, η οποία διαρκεί αρκετά χρόνια στις περισσότερες περιπτώσεις. Δεν σημαίνει ότι εσείς ή το παιδί σας θα έχετε ατοπική δερματίτιδα για ολόκληρη τη  ζωή σας, καθώς τα περισσότερα παιδιά βελτιώνονται καθώς μεγαλώνουν. 
2. Η ατοπική δερματίτιδα δεν οφείλεται σε αλλεργία σε ένα μόνο αλλεργιογόνο, αλλά οι αλλεργίες, για παράδειγμα κατά των τροφίμων, μπορεί να συνυπάρχουν με την ατοπική δερματίτιδα και μερικές φορές να πυροδοτούν αναζωπυρώσεις.
3. Ακόμη και αν η ατοπική δερματίτιδα δεν μπορεί να θεραπευτεί με μια απλή σύντομη θεραπεία (όπως μια λοίμωξη θεραπεύεται με αντιβιοτικά), είναι δυνατόν να ελεγχθεί η ατοπική δερματίτιδα κατά τη διάρκεια της μακροπρόθεσμα, έτσι ώστε η ζωή των ασθενών να είναι όσο το δυνατόν πιο φυσιολογική. 

Πότε και πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζεται η ατοπική δερματίτιδα;

Οι περισσότεροι ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα μπορούν να αντιμετωπίζονται καλά με συνδυασμό μαλακτικά και τοπικά αντιφλεγμονώδη. Η βαριά  ατοπική δερματίτιδα μπορεί να χρειάζεται συστηματικά φάρμακα για τον έλεγχο της νόσου. Τα φάρμακα αυτά μπορεί να χορηγούνται από το στόμα ως χάπια ή υποδόρια ως ενέσεις. 

Ποιες είναι οι πρακτικές συμβουλές για τη φροντίδα του δέρματος στην ατοπική δερματίτιδα;

1. Χρησιμοποιήστε ήπια μη αρωματισμένα προϊόντα πλύσης (συνθετικά απορρυπαντικά) και όχι σαπούνι. 
2. Αποφύγετε τα παρατεταμένα ζεστά λουτρά, προτιμήστε σύντομα χλιαρά λουτρά (5-10 λεπτά) ή ντους.
3. Δεν υπάρχει σαφής σύσταση σχετικά με τη συχνότητα των λουτρών ή των ντους. Κάθε δεύτερη ημέρα ή ακόμη και κάθε ημέρα φαίνεται να είναι μια χαρά. 
4. Χρησιμοποιήστε ένα μαλακτικό μετά το μπάνιο ή το ντους, αφού πρώτα στεγνώσετε απαλά το δέρμα. Το δέρμα μπορεί να είναι ακόμα λίγο υγρό καθώς εφαρμόζετε το μαλακτικό. 
5. Η τακτική χρήση ενός μαλακτικού είναι η καλύτερη τρόπος για να ενισχύσετε τον δερματικό σας φραγμό. Μπορεί να εφαρμόζεται είτε το βράδυ είτε το βράδυ. πρωί, ειδικά όταν συνδυάζεται με μια αντιφλεγμονώδη θεραπεία.
6. Όταν συνδυάζεται με αντιφλεγμονώδη θεραπεία, τα μαλακτικά πρέπει να εφαρμόζονται μετά τα τοπικά σκευάσματα 
7. Το μαλακτικό θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο αλλεργιογόνο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είτε μια αλοιφή (πιο λιπαρή) είτε μια κρέμα (πιο ελαφριά), ανάλογα με τις προτιμήσεις σας ή του παιδιού σας, το βαθμό ξηρότητας του δέρματος και την εποχή. 
8. Μερικές φορές η χρήση μαλακτικών σε πολύ φλεγμονώδες δέρμα μπορεί να προκαλέσει αίσθημα καύσου. Αυτό δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως αλλεργία στα συστατικά των μαλακτικών. 

Πηγή: https://eadv.org/wp-content/uploads/2023/04/EADV-Eczema-Atopic-Dermatitis_1-Atopic-Dermatitis.pdf

Clear Skin, Δερματολογικό Ιατρείο, Θηβών 166, Περιστέρι 121 31, τηλ. 21 0575 7490