Όταν στην 28-χρονη ΑS συνταγογραφήθηκε μια τοπική κορτικοστεροειδής αλοιφή για να αντιμετωπίσει το έκζεμά της, πίστευε πως η δερματική της κατάσταση θα αρχίσει να βελτιώνεται. Αντί γι’ αυτό, η κατάσταση επιδεινώθηκε δραστικά. Αυτό που ξεκίνησε ως επίμονη κηλίδα δερματίτιδας στη χείρα εξαπλώθηκε στο υπόλοιπο σώμα. Οι ιατροί συνέχισαν να συνταγογραφούν ισχυρότερες αλοιφές, χωρίς αποτέλεσμα και τα πράγματα επιδεινώθηκαν.
Η S είχε έκζεμα από παιδί και ήταν εξοικειωμένη με περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Ωστόσο, αυτή η φορά ήταν διαφορετική, παρατήρησε ερύθημα σε περιοχές όπου ποτέ πριν δεν είχε, όπως τα μπράτσα και η κοιλιά της. Δίχως να αισθάνεται βελτίωση, αποφάσισε να διακόψει τη χρήση των αλοιφών. Όταν το έκανε, το δέρμα της έγινε τόσο ξηρό που άρχισε να ραγίζει. Εμφάνισε επίσης έντονους νευροπαθητικούς πόνους και επαναλαμβανόμενες δερματικές λοιμώξεις. «Θυμάμαι να αναρωτιέμαι: «Τι σκεφτόμουν πριν απ’ όλα αυτά;»», λέει. «Το δέρμα μου με κατέκλυσε εντελώς».
Ανακάλυψη της κατάστασης
Η S ανακάλυψε μέσω ενός blog ένα άγνωστο σε αυτή όρο: Topical Steroid Withdrawal (TSW). Όσα διάβασε την θορύβησαν. Τα συμπτώματα της TSW περιλαμβάνουν έντονες εξάρσεις των δερματικών βλαβών σε απότομη διακοπή της θεραπείας και έντονο κάψιμο, φαγούρα και τσούξιμο. Μερικοί ανέφεραν ακόμα και συστηματικά συμπτώματα.
Τι είναι η απόσυρση τοπικών στεροειδών (TSW)
Ορισμός και χαρακτηριστικά
Η TSW, επίσης γνωστή ως «σύνδρομο απόσυρσης τοπικών στεροειδών», περιγράφεται ως αντίδραση «rebound» μετά τη διακοπή της παρατεταμένης χρήσης μέτριας προς υψηλής ισχύος τοπικών κορτικοστεροειδών.
Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν: ερύθημα, πόνο στο δέρμα (συνήθως «κάψιμο»), υπερευαισθησία, έντονη απολέπιση, απώλεια τριχών, διαταραχές ύπνου, ακόμα και ψυχολογική επιβάρυνση.
Ποια άτομα κινδυνεύουν;
Κύριοι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη TSW είναι:
- Παρατεταμένη χρήση μεγάλης ποσότητας τοπικών κορτικοστεροειδών (συνήθως καθημερινή χρήση μεγάλης ποσότητας > 6 μήνες)
- Χρήση σε περιοχές όπως το πρόσωπο ή γεννητικά όργανα.
Πώς διαφέρει από το «απλό» έκζεμα;
Η TSW συχνά μιμείται έξαρση του υποκείμενου δερματικού νοσήματος και γι’ αυτό μπορεί να διαγνωστεί εσφαλμένα.
Παράδειγμα: άτομο που διακόπτει απότομα τοπική στεροειδή θεραπεία και παρουσιάζει έντονη κοκκινίλα, πόνο, «καψίματα» στο δέρμα, ακόμη και σε περιοχές που δεν είχαν ποτέ έκζεμα.
Πιθανοί μηχανισμοί
Πώς συμβαίνει;
Μελέτες δείχνουν ότι η διακοπή των τοπικών κορτικοστεροειδών μπορεί να οδηγήσει σε υπερπαραγωγή νιτρικού οξειδίου, το οποίο προκαλεί αγγειοδιαστολή και ερύθημα. Επιπλέον, η μακροχρόνια χρήση στεροειδών μπορεί να προκαλέσει λέπτυνση του δέρματος, με αποτέλεσμα την είσοδο αλλεργιογόνων και επανειλημμένες εξάρσεις.
Επιδημιολογία και αποδοχή
Παρά τις περιγραφές περιστατικών, η TSW δεν έχει ευρέως αναγνωριστεί σε όλα τα συστήματα υγείας και η ακριβής της συχνότητα παραμένει άγνωστη. Σε ορισμένες χώρες (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο) μάλιστα, έχει αρχίσει να περιλαμβάνεται ως πιθανός κίνδυνος στις προειδοποιήσεις των χαπιών τοπικών κορτικοστεροειδών.
Πώς γίνεται η διάγνωση και η αντιμετώπιση;
Λόγω έλλειψης επίσημων διαγνωστικών κριτηρίων, η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα (έντονο ερύθημα μετά διακοπή τοπικών στεροειδών, σε θέσεις διαφορετικές από τις αρχικές βλάβες). Ο ιατρός πρέπει να αποκλείσει άλλες αιτίες όπως μόλυνση, αλλεργική αντίδραση ή έξαρση της υποκείμενης πάθησης.
Θεραπευτική στρατηγική
Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- Σταδιακή ή απότομη διακοπή της χρήσης κορτικοστεροειδών, υπό ιατρική επίβλεψη.
- Υποστηρικτική φροντίδα: αντιμετώπιση φαγούρας, καψίματος, λοιμώξεων, ενυδάτωση του δέρματος.
- Νευρο-ψυχιατρική υποστήριξη: λόγω του ότι μπορεί να εμφανιστεί άγχος, κατάθλιψη ή ιδέες αυτοκτονίας.
- Χρήση cortison sparing σκευασμάτων.
Τι πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής
- Η σωστή χρήση των τοπικών στεροειδών είναι ασφαλής όταν γίνεται υπό καθοδήγηση και για περιορισμένο διάστημα.
- Η απότομη διακοπή ή η παρατεταμένη χρήση χωρίς επανεκτίμηση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο TSW.
- Σε κάθε περίπτωση επιδείνωσης του δέρματος ή εμφάνισης συμπτωμάτων που δεν εξηγούνται, απευθυνθείτε σε δερματολόγο.
Η απόσυρση τοπικών κορτικοστεροειδών (TSW) αποτελεί μια σύνθετη και ενδεχομένως σοβαρή κατάσταση που μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα που έχουν κάνει παρατεταμένη χρήση τοπικών στεροειδών. Αν και η αναγνώρισή της από την ιατρική κοινότητα παραμένει υπό συζήτηση, υπάρχει επαρκές στοιχείο για να υποστηριχθεί η ύπαρξή της ως διακριτής οντότητας.
Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη διαχείριση, με σωστή επίβλεψη από δερματολόγο, είναι καθοριστικές για τη μείωση της ταλαιπωρίας και της επίπτωσης στην ποιότητα ζωής. Οι ασθενείς καλούνται να ενημερώνονται και να συνεργάζονται στενά με τους ιατρούς τους ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής και αποτελεσματική χρήση των τοπικών στεροειδών.
Clear Skin, Δερματολογικό Ιατρείο, Θηβών 166, Περιστέρι 121 31, τηλ. 21 0575 7490